Μάριος, Γάιος

(Gaius Marius, Άρπινο 158 π.Χ. – Ρώμη 86 π.Χ.). Ρωμαίος πολιτικός και στρατηγός. Μολονότι υπήρξε homo novus (άνδρας χωρίς ευγενική καταγωγή), κατάφερε με την υποστήριξη των Μετέλλων να συμμετάσχει στην πολιτική ζωή διατρέχοντας ολόκληρο το cursus honorum των ρωμαϊκών αξιωμάτων. Το 119 π.Χ. ορίστηκε δήμαρχος και έπειτα από τρία χρόνια (116 π.Χ.) πραίτορας, εξελέγη ύπατος το 107 π.Χ. ως αντιπρόσωπος του δημοκρατικού κόμματος. Ο Μ. ανέλαβε αμέσως το έργο της αναδιοργάνωσης του στρατού, τον οποίο συγκροτούσαν αρχικά μόνο Ρωμαίοι πολίτες της Ιταλίας, και επιστράτευσε τους πένητες, μετατρέποντας τους λεγεωνάριους σε επαγγελματίες στρατιώτες· αποσπάστηκε από τη δικαιοδοσία της Συγκλήτου και οργανώθηκε ορθολογικά. Με τον στρατό αναδιοργανωμένο, ο Μ. νίκησε στον πόλεμο κατά του Ιουγούρθα το 105 π.Χ. Κατόπιν εστάλη εναντίον των Κίμβρων και των Τευτόνων, οι οποίοι είχαν εισβάλει στη Γαλατία και από εκεί στην Ιταλία. Μετά τη νίκη του ενάντια στους πρώτους το 102 π.Χ. στα Σέξτια Ύδατα και ενάντια στους δεύτερους στο Βερτσέλι, αναδείχθηκε σε δεσπόζουσα φυσιογνωμία στην πολιτική ζωή της Ρώμης. Ανέλαβε έξι φορές στη σειρά την υπατεία και χαιρετίστηκε ως τρίτος ιδρυτής της Ρώμης, μετά τον Ρωμύλο και τον Κάμιλλο. Παντρεύτηκε την Ιουλία, θεία του Ιουλίου Καίσαρα, συγγενεύοντας με μια από τις επιφανέστερες οικογένειες της πόλης. Ωστόσο, μολονότι υπήρξε εξαίρετος στρατιωτικός, οι πολιτικοί του χειρισμοί χαρακτηρίζονταν από αδεξιότητες, ώστε οι στρατιωτικές του επιτυχίες αντισταθμίστηκαν στην πολιτική του ζωή με σοβαρές αποτυχίες που ζημίωσαν την ίδια τη δημοκρατία της αυτοκρατορίας. Προσπάθησε να πολεμήσει την παντοδυναμία της συγκλητικής ολιγαρχίας και να μοιράσει γαίες και στάρι στους παλαίμαχους στρατιώτες του· όταν εμποδίστηκε από τη Σύγκλητο, η οποία αντιμετώπιζε με καχυποψία τις φιλοδοξίες του, εγκατέλειψε τον αγώνα. Το 90 π.Χ. ανέλαβε πάλι τη διοίκηση του στρατού στον Συμμαχικό πόλεμο, αλλά έπειτα από έναν χρόνο (89 π.Χ.) ξέσπασε η σύγκρουσή του με τον Σύλλα, η οποία οδήγησε στην περίοδο των εμφυλίων πολέμων. Ενώ οι δημοκρατικοί εμπιστεύονταν τον Μ. στη διοίκηση των λεγεώνων που θα εκστράτευαν εναντίον του Μιθριδάτη, η Σύγκλητος ανέθεσε τη διοίκηση στον Σύλλα, αρχηγό του αριστοκρατικού κόμματος, ο οποίος κατέλαβε τη Ρώμη με τη βία, υποχρεώνοντας τον Μ. να καταφύγει στην Αφρική. Οι αιματηρές αντεκδικήσεις των οπαδών του Σύλλα ενδυνάμωσαν το κόμμα του Μ., ο οποίος κατόρθωσε να επιστρέψει από την εξορία και να καταλάβει τη Ρώμη, εγκαταλείποντας την πόλη στη λεηλασία και στη σφαγή. Κατάφερε να εκλεγεί ύπατος το 86 π.Χ., για έβδομη φορά, αλλά λίγο αργότερα πέθανε ξαφνικά. Με τον Μ. ο αγώνας για την εξουσία στηρίχτηκε στον στρατό και το παράδειγμά του βρήκε γρήγορα μιμητές, τον Καίσαρα και τον Αύγουστο. Τη ζωή του Μ. εξιστόρησε ο Πλούταρχος, στο έργο του με τίτλο Παράλληλοι Βίοι, Πύρρος και Γάιος Μάριος. Ο Ρωμαίος πολιτικός και στρατηγός Γάιος Μάριος (Μουσείο Βατικανού, Ρώμη).